προΐστημι

ΝΜΑ [ἵστημι]

μέσ. προΐσταμαι

είμαι επικεφαλής, αρχηγεύω (α. «προΐσταται στις ανασκαφές» β. «οὗτοι γὰρ μάλιστα προειστήκεισαν τῆς μεταβολῆς», Θουκ.)

νεοελλ.

α) (η μτχ. αρσ. και θηλ. μέσ. ενεστ. ως ουσ.) ο προϊστάμενος, η προϊσταμένη

ο επικεφαλής, αυτός που διευθύνει («προϊστάμενος υπηρεσίας»)

β) το θηλ. ως ουσ. η επικεφαλής τού βοηθητικού προσωπικού τμήματος νοσοκομείου ή άλλου νοσηλευτικού ιδρύματος

μσν.-αρχ.

παθ. υπερασπίζω, προστατεύω («χηρῶν καὶ ὀρφανῶν πρόστητε», Μηναί.)

αρχ.

1. στήνω μπροστά ως πρόμαχο («τοὺς εὐκινητοτάτους ἑκατέρου τοῡ κέρατος προέστηκε», Πολ.)

2. κάνω κάποιον αρχηγό («ὅν ἡ πόλις ἀξιοῑ αὑτῆς προϊστάναι», Πλάτ.)

3. εκθέτω δημόσια

4. (το ενεργ. με παθ. σημ.) είμαι αρχηγός πολιτικής μερίδας

5. μέσ. α) εκλέγω κάποιον ως αρχηγό («ὡς χρὴ Κῡρον προστησαμένους τὸν Ἀστυάγεα παῡσαι τῆς βασιληΐης», Ηρόδ.)

β) θέτω ενώπιόν μου («προστησάμενος τὰ ἅρματα», Ξεν.)

γ) προβάλλω ως δικαιολογία, προφασίζομαι («τὰ τῶν Ἀμφικτυόνων δόγματα προστήσασθαι», Δημοσθ.)

δ) θεωρώ ανώτερο, προτιμώ («ὦτα τοῡ νοῡ προστησάμενοι», Πλάτ.)

ε) ιδρύω κάτι πριν από άλλο

στ) δηλώνω, φανερώνω

ζ) φέρω ως παράδειγμα για να στηρίξω τους λόγους μου («προστησώμεθα γοῡν Τυρταῑον», Πλάτ.)

6. παθ. α) κυβερνώ, διοικώ

β) υπερτερώ, υπερβαίνω («πάντων... προστᾱσα εὐψυχίᾳ καὶ τέχναις ὅσαι κατὰ πόλεμον», Πλάτ.)

γ) προσέρχομαι, παρουσιάζομαι

δ) πλησιάζω («ἤ σε... λιπαρεῑ προύστην χερί», Σοφ.)

ε) στέκομαι ενώπιον κάποιου ως εχθρός

στ) είμαι πόρνη

7. (το αρσ. πληθ. μτχ. παρακμ. ή αορ. β' ως ουσ.) οἱ προεστῶτες, ιων. τ. προειστεῶτες και οἱ προστάντες

οι πολιτικοί αρχηγοί

8. φρ. α) «προΐστημι φόνου» — προετοιμάζω τον φόνο κάποιου

β) «προΐστημι ἐναντίαν γνώμην» — εκπροσωπώ την αντίθετη γνώμη.